'ASML bood aan om ogen en oren voor VS in China te zijn'

In dit artikel:

In 2023 liepen spanningen tussen ASML en de Verenigde Staten op omdat het bedrijf volgens een nieuw boek meer chipmachines aan China zou hebben geleverd dan in het afgesproken 'herenakkoord' was toegestaan. Het boek De belangrijkste machine ter wereld, geschreven door Bloomberg-journalisten Diederik Baazil en Cagan Koc op basis van anonieme bronnen, beschrijft cruciale gesprekken tussen Nederland, ASML en de VS rond exportbeperkingen voor lithografiemachines.

Doel van de afspraken was te voorkomen dat China de meest geavanceerde EUV-machines zou krijgen, omdat die ook voor militaire chipproductie ingezet kunnen worden. Later werden ook beperkingen voor minder geavanceerde DUV-machines ingesteld; tussen september 2023 en januari 2024 gold een overgangsregeling waarin alleen beperkt al gecontracteerde DUV-apparatuur naar China mocht, en geen nieuwe verkoop. Volgens de auteurs heeft ASML zich niet aan die grens gehouden en zouden juist méér DUV-machines geleverd zijn dan afgesproken.

De Amerikaanse overheid reageerde verbolgen; minister van Economische Zaken belde ASML-topman Peter Wennink en de VS eisten onder meer dat ASML stopt met service aan in China geleverde machines. Wennink zou hebben gewaarschuwd dat volledige uitsluiting China alleen maar zou aanzetten tot eigen ontwikkeling. Volgens het boek deed hij vervolgens het voorstel om ASML‑ingenieurs die toch in China werken informatie te laten delen met de Amerikanen, zodat het bedrijf als 'ogen en oren' van Washington kon fungeren. Dat idee werd in de VS afgewezen.

ASML ontkent dat een dergelijk aanbod is gedaan en zegt dat die weergave onjuist is. Noch het bedrijf noch Wennink hebben meegewerkt aan het boek en reageerden niet op de mediaverzoeken rond de onthullingen.