Boek over Bergeijk en de Kempen in WOI: 'Touwtrekken om de slachtoffers van de dodendraad'
In dit artikel:
Hoewel Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog officieel neutraal bleef, maakte de grensregio rond Bergeijk de oorlog scherp voelbaar. De 92‑jarige Bergeijkenaar Johan Biemans documenteert die lokale ervaring in zijn nieuwste boek Bergeijk in de Eerste Wereldoorlog, Oorlogskroniek Kempenland 1914‑1918. Het omvangrijke, rijk geïllustreerde werk (346 pagina’s) behandelt de jaren 1914–1918 en beschrijft hoe jonge soldaten — veelal uit het westen van Nederland — in Bergeijk, Luyksgestel en De Weebosch werden ingekwartierd om de grens te bewaken.
Biemans schetst levendige scènes: kanongebulder bij de grens, de eerste Zeppelins en vliegtuigen die door Kempenland vlogen, en het conflict rondom slachtoffers van de ‘dodendraad’ — de elektrisch beveiligde grensversperring — waarbij Duitse en Nederlandse militairen soms om lijken trokken. Hij vertelt ook over de broers Desplanque, aanvankelijk in Bergeijk begraven en na de oorlog herplaatst naar Wallonië. In het boek staat onder meer een foto van de ziekenzaal van de Zusters Ursulinen met gewonde soldaten; mogelijk behoren vijf overlevenden van het getorpedeerde Duitse oorlogsschip Frauenlob tot hen, die in Bergeijk gevangen werden gehouden.
Het boek is het resultaat van jarenlang archiefwerk: Biemans doorzocht het streekarchief (RHCe), maakte ruim zevenhonderd krantenknipsels over, verzamelde dagboeken en vele foto’s en typte talloze briefteksten over — waaronder fonetisch geschreven kaarten van militairen (bijvoorbeeld “mie lie ter” voor militair). Drie gevonden dagboeken (van Willem Bos, Gerard van Wijk en Jaap Smits) en ooggetuigenverslagen van dorpsbewoners zoals Dorus Verhees en Kees Slenders geven persoonlijke inkijkjes. Materialen uit Reusel en Arendonk completeren het beeld van de grenszone tussen Bergeijk–Hamont (B) en Reusel–Arendonk (B).
Bergijks auteur biedt zo een gedetailleerd lokaal portret van neutrale Nederlandstijden die toch door oorlog beïnvloed werden. Het boek kost €35 en is te bestellen bij Biemans of verkrijgbaar bij Bruna Bergeijk; het eerste exemplaar wordt op zondag 7 september in Cultuurhuis Bergeijk aan het gemeentebestuur overhandigd.