Boswachter Koen waarschuwt na vroege herfst: 'Impact op natuur is enorm'

In dit artikel:

In De Plateaux bij Bergeijk en elders in Zuidoost-Brabant laten veel bomen en struiken dit jaar al hun bladeren vallen: een zogenaamde ‘valse herfst’ veroorzaakt door de aanhoudende droogte. Boswachter Koen Jellema (Natuurmonumenten) signaleert stervende jonge aanplant — meidoorn, lijsterbes, hazelaar, eik en lindes — die in december nog waren geplant om de bosdiversiteit te vergroten. Door gebrek aan vocht in de bodem schakelen planten over op vochthoudendheid en werpen blad af om verdamping te beperken.

Het effect is zichtbaar in steden en natuur: op straat verschijnen stapels gevallen blad en veegmachines draaien vaker; in Tongelre zorgt een lokaal bedrijf onder meer dat kolken vrij blijven zodat extreme hoosbuien niet direct voor wateroverlast zorgen. In het Natura 2000-gebied is de schade aan heide en kleine waterpartijen groot: drooggevallen vennetjes, verdorde heidestruikjes en oevervegetatie die afsterft verarmen het landschap. Sommige soorten reageren juist tijdelijk positief — zongedauw bloeit nu — maar dergelijke verschuivingen zijn kwetsbaar; bij omslag naar nattere omstandigheden verdwijnen die soorten snel weer.

Jellema waarschuwt voor kettingreacties: minder nectar en bessen betekent minder voedsel voor insecten en daardoor ook voor vogels, met mogelijk minder jongen bij predatoren zoals sperwers. Daarnaast speelt bodemverarming; struiken als vuilboom en lijsterbes helpen normaal gesproken mineralen terug te geven aan verzured grond, een proces dat nu wordt ondermijnd. „De impact is enorm”, zegt hij, en de uiteindelijke omvang van de schade blijft onzeker: „De bomen gaan nu slapen. Volgend jaar zien we welke wakker worden en welke niet.”

Kortom: de combinatie van opeenvolgende extreem droge en natte jaren heeft het ecosysteem verstoord, met directe (vroege bladval, opruimwerk) en indirecte gevolgen (verlies van voedselketens en bodemherstel) die komende seizoenen pas écht zichtbaar zullen worden.