Drie dagen tussen de muren van de opvang: zo ziet het dagelijks leven van vluchtelingen in Oss eruit

In dit artikel:

Thuis in Oss is een opvanglocatie voor vluchtelingen die anders werkt dan veel COA-centra: ontstaan in 2016 als vrijwilligersinitiatief en uitgegroeid tot een professionele organisatie met tientallen betaalde krachten en honderden wijkvrijwilligers. Dtv Nieuws liep drie dagen mee op het terrein aan de Spitsbergerweg, waar sinds 2024 ongeveer 500 vluchtelingen wonen — ongeveer de helft uit Oekraïne, de rest uit diverse andere landen — verspreid over drie woonunits van elk circa 150 bewoners.

Het terrein bevat naast woonunits een gemeenschappelijke ontmoetingsruimte, drie woonunits met gedeelde keukens, wasfaciliteiten, een kledingwinkel gerund door vrijwilligers, een voetbalveld, speeltuin en parkeerruimte. In elke kamer staan vier tot zes bedden; bewoners koken veelal zelf in de gezamenlijke keukens. Er is ook nog een kleinere locatie aan de Palestrinastraat voor circa 45 mensen.

Dagelijkse praktijk en sfeer
De dagelijkse routine begint met een dagstart voor wooncoaches en activiteitenbegeleiders. Ondanks landelijke onrust en protesten rond asielopvang is die onrust op deze locatie nauwelijks voelbaar: medewerkers beschrijven een ontspannen werksfeer en veel kleine, praktische gesprekken om problemen op te lossen voordat ze escaleren. Volgens het COA werden in 2024 twee incidenten in Oss geregistreerd; de opvang kiest er bewust voor niet elk kleinschalig voorval als incident te administreren maar eerst te bemiddelen, aldus medewerkers.

Taallessen, praktische hulp en sociale activiteiten vullen de weekagenda: taallessen op dinsdag en donderdag, gezamenlijke maaltijden, voetbal en andere activiteiten die bewoners en vrijwilligers samen organiseren. Veel bewoners werken overdag, onder meer in schoonmaak of andere arbeidsbanen, wat de rust overdag verklaart en zorgt dat het plein vooral ’s avonds levendiger wordt. Een belangrijk verschil met veel andere locaties is dat Thuis in Oss bewoners niet doorplaatst naar andere opvangplekken; mensen blijven langer op dezelfde plek, wat volgens medewerkers bijdraagt aan stabiliteit en gemeenschapsvorming.

Inspraak en zelforganisatie
Een opvallend kenmerk is de bewonersraad: bewoners hebben structureel inspraak in de dagelijkse gang van zaken, van activiteiten tot facilitaire kwesties. Voorbeelden van recente agendapunten zijn het functioneren van het wifi-netwerk, een mogelijke busverbinding en nieuw meubilair op de kamers. Medewerkers benadrukken dat ze proberen hiërarchie te vermijden en bewoners serieus te betrekken bij beslissingen.

Relatie met de buurt
De verhuizing naar de Spitsbergerweg ging in eerste instantie gepaard met protesten en spandoeken in de polder, maar grootschalige rellen bleven uit. Inmiddels is er veel betrokkenheid vanuit de wijk; veel omwonenden doen vrijwilligerswerk bij de opvang. Een kleine groep tegenstanders blijft aanwezig, en de meest gehoorde klacht bij een buurtenquête was verkeersdrukte tijdens het uitgaan naar school. Om die reden zetten vrijwilligers zich in als oversteekhulp voor kinderen.

Onderzoek en maatschappelijke context
Dtv Nieuws koppelde de reportage aan een breder onderzoek naar tien jaar opvang in de regio, waarbij 26 opvanglocaties in zeven gemeenten werden geïnventariseerd. Wetenschappelijk onderzoek wijst erop dat de komst van een opvangplaats lokale houdingen tegenover migranten niet per se verslechtert; onderzoeker Sigrid Suetens (Tilburg University) signaleert dat het plaatsen van een azc vaak leidt tot een afvlakking of zelfs afname van rechts-populistische sentimenten en soms tot positiever gedrag tegenover migranten.

Ervaringen van bewoners
Bewoners zeggen tevreden te zijn met de voorzieningen vergeleken met andere locaties, maar noemen ook de alledaagse irritaties van samenleven: gedeelde toiletten, hygiëne en privacy zijn terugkerende punten. Een Oekraïense bewoner verwoordt de realiteit: “Wij hebben geen keus.” De locatie faciliteert wel gesprekken, taallessen en praktische ondersteuning via een infobalie waar administratieve vragen en post worden afgehandeld.

Werkwijze en aanpak
Thuis in Oss onderscheidt zich door een op vrijwilligers en lokale betrokkenheid gebaseerde aanpak, veel aandacht voor bemiddeling en preventie van escalatie, en nadruk op stabiliteit door bewoners niet door te roteren naar andere locaties. Dat zorgt volgens medewerkers voor een hechtere gemeenschap en meer rust op het terrein.

Achtergrond van het onderzoek
De reportage combineert drie dagen meelopen met analyse van gemeentelijke stukken, mediaberichten, socialmediaberichten en een Woo-verzoek. Het onderzoek werd mede mogelijk gemaakt door het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek.