Hoe blijf je overeind als je dorp verdwijnt? Sociaal psycholoog legt uit

In dit artikel:

Het gemeentebestuur van Moerdijk heeft bewoners dinsdagavond laten weten dat het dorp binnen ongeveer tien jaar van de kaart zou kunnen gaan om plaats te maken voor energiestations waarvoor 450 hectare grond nodig is. Als het plan doorgaat moeten zo’n 1.130 inwoners hun huizen verlaten en elders een nieuw leven opbouwen: ander huis, andere school en verenigingen — een ingrijpende omschakeling op korte termijn.

Sociaal-psycholoog Frenk van Harreveld benadrukt dat zo’n plotselinge dreiging fundamentele veiligheidsgevoelens aantast. Het verlies gaat verder dan stenen en geld: het betekent het wegvallen van vertrouwde sociale netwerken en het gevoel controle over je leven te hebben. Onzekerheid en het niet-weten worden vaak als zwaarder ervaren dan direct slecht nieuws, zegt hij, en financiële compensatie compenseert niet automatisch het sociale verlies.

Van Harreveld verwacht twee typische reacties. Ten eerste: samenkomen en verzet — bewoners zullen elkaar opzoeken en gezamenlijke actie ondernemen, wat de saamhorigheid versterkt maar het vertrek ook lastiger maakt. Ten tweede: persoonlijke copingroutes: ofwel accepteren en nadenken over hoe je prettig opnieuw begint, ofwel luid protest voeren en proberen de besluitvorming te beïnvloeden met een gerichte mediastrategie.

Hoewel er eerder al gesprekken over de toekomst van Moerdijk waren gevoerd, raakten veel inwoners geschokt door het concrete voornemen tot opheffing. De hoogleraar adviseert gemeenten om bewoners vroeg in zulke trajecten te betrekken; dat vergroot vertrouwen en kan ertoe leiden dat mensen uiteindelijk zelf ook begrip krijgen voor moeilijke keuzes — óf juist beter gewapend zijn om zich te verzetten.