Door deze ramp heeft Brabant nooit een kerncentrale gekregen

In dit artikel:

Halverwege de jaren tachtig lagen er concrete plannen om bij Moerdijk twee kernreactoren te bouwen en er zelfs kernafval op te slaan. Initiatiefnemer was Dries van Agt, die sinds 1983 commissaris van de Koning in Noord-Brabant was en kernenergie als snelle oplossing zag voor de grote financiële tekorten op het toen grotendeels braakliggende industriegebied tussen Moerdijk en Klundert. De aanleg van het terrein in de jaren zestig had Shell aangetrokken, maar veel percelen bleven onverkocht en belastten de provincie financieel. Den Haag en stroomproducent PNEM sloten een deal waarbij het Rijk 75 miljoen gulden betaalde en stukken grond overnam, waarmee Van Agt probeerde het gat in de begroting te dichten — een keuze die door de provinciale politiek, met een CDA-meerderheid, werd gesteund.

De plannen stuitten op fel lokaal verzet en steun van landelijke anti-kernbewegingen. Actiegroepen voerden schrijnende en theatrale protesten uit: op 19 april 1985 kantelden ze een vrachtwagen vol afval voor het provinciehuis, twee maanden later dumpten ze huisvuil in de tuin van Van Agt’s ambtswoning. Begin oktober 1985 escaleerde het verzet met honderden demonstranten die een actiekamp op het terrein opzetten, delen van het industrieterrein bezetten en pogingen deden om de Moerdijkbrug te blokkeren; de politie hield toezicht, maakte foto’s en noteerde kentekens. Ondanks de intensiteit van de acties bleven de bestuurlijke besluitvorming en de plannen ongewijzigd.

Alles veranderde op 26 april 1986, toen de kernramp van Tsjernobyl een radioactieve wolk over Europa stuurde. De catastrofe maakte de risico’s van kernenergie zichtbaar en onaanvaardbaar voor veel politici en burgers, en daarmee werd de uitvoering van de Moerdijkreactoren definitief van tafel geveegd. De affaire toont hoe economische motieven, bestuurlijke besluitvorming en maatschappelijk verzet samenbotsten, en hoe een internationale ramp uiteindelijk leidde tot het afblazen van een grootschalig energieproject in Brabant.