LIVE | 'Structureel patroon van onveilig gedrag' in Roosendaal, blijkt uit onderzoek op stadskantoor
In dit artikel:
In Roosendaal presenteert onderzoeksbureau & Van de Laar vanavond tijdens een bijzondere gemeenteraadsvergadering (19.00 uur) de uitkomsten van een halfjaar durend onderzoek naar de bestuurscultuur en sociale veiligheid in de gemeentelijke organisatie. Het rapport, dat woensdagochtend al uitgelekt was, is in opdracht van de voltallige raad opgesteld nadat VVD-wethouder Sanneke Vermeulen in september vorig jaar opstapte omdat zij zich onveilig voelde. Kort daarna volgde VLP-wethouder Arwen van Gestel na onthullingen over ambtenaren die zich bij hem onveilig voelden.
Het bureau sprak vanaf februari met meer dan tachtig mensen, hield 113 persoonlijke gesprekken en stuurde een digitale vragenlijst naar 624 betrokkenen (352 respons). Onderzoeksleider Stan van de Laar concludeert dat er binnen de gemeente een structureel patroon van ongewenst en sociaal onveilig gedrag zichtbaar is: kleinere opmerkingen, intimidatie, pestgedrag en het delen van informatie waardoor collega’s zich onveilig voelen. Volgens het rapport heeft 55 procent van de respondenten ervaring met ongewenst gedrag, maar wordt er weinig gemeld omdat mensen vrezen dat er niets mee gebeurt of dat er negatieve consequenties volgen. Die situatie draagt volgens de onderzoekers bij aan een wegkijkcultuur waarin onveilig gedrag normaliseert.
Als oorzaken wijzen de onderzoekers op rolonduidelijkheden (wethouders die ambtelijk werk sturen, raadsleden die terughoudend zijn), de organisatorische vorm van 'autonoom werken' waardoor medewerkers weinig toegankelijke meldwegen hebben, en wantrouwen richting HR, die door sommigen als te dicht bij de directie wordt gezien. Ook speelt een langdurige politieke rivaliteit tussen de VLP en de Roosendaalse Lijst een rol; die spanningen hebben volgens het rapport geleid tot een geleidelijk 'giftig samenspel' dat heeft bijgedragen aan de escalatie en de terugtreding van wethouders.
Het onderzoek is een belevingsonderzoek: het richt zich op ervaringen en identificeert alleen patronen die in meerdere gesprekken terugkeerden. Wetenschappelijke toetsing van wat als patroon geldt gebeurde in samenwerking met de Universiteit Utrecht. De onderzoekers benadrukken dat de bevindingen niet bedoeld zijn om individuen af te rekenen of politieke vetes uit te vechten, maar om herstel mogelijk te maken.
Aanbevelingen omvatten het instellen van een onafhankelijke stuurgroep die sociale veiligheid actief herstelt en bewaakt, externe begeleiding om politieke conflicten te de-escaleren, het herijken van meld- en klachtenvoorzieningen en een kritische toets van de ambtelijke organisatie en werkwijzen. Van de Laar waarschuwt dat herstel jaren kan duren omdat het vooral om vertrouwen gaat dat diep is beschadigd.
Burgemeester Mark Buijs wil voorafgaand aan de presentatie een verklaring afleggen over het lekken van het rapport; hij vermoedt dat een raadslid de documenten heeft gelekt en noemt dat symptoomisch voor de onveiligheid binnen de organisatie. Onderzoeksleider Van de Laar dankte deelnemers voor hun kwetsbaarheid en roept raad, bestuur en ambtenaren op het rapport te gebruiken voor daadwerkelijke verbetering in plaats van politieke puntendeling. BN DeStem doet live verslag van de vergadering.