Onderzoeker Jos Cuijpers: 'Lith was ooit op weg om een stad te worden'

In dit artikel:

Erfgoeddeskundige en voormalig stedenbouwkundig adviseur Jos Cuijpers ontdekte na analyse van ruim 27.000 historische documenten dat de dijken bij Lith en Lithoijen in de loop der eeuwen zijn verlegd en dat Lith in de middeleeuwen bijna een ommuurde stad met gracht was geworden. Tijdens het Dtv-programma Focus lichtte Cuijpers toe hoe hij met een omgekeerde onderzoeksmethode, beginnend bij kaarten vanaf 1850 en vervolgens terugwerkend via schriftelijke bronnen, het landschap en de geschiedenis van deze dorpen tot ongeveer het jaar 1100 kon reconstrueren.

Cuijpers onthulde dat de bisschop uit Luik stadswallen en poorten wilde laten bouwen ter verdediging tegen de Gelderlanders, maar dat de ommuring nooit werd voltooid vanwege de geringe bevolking en meerdere aanvallen op Lith. Ook wees hij op de verschuiving van dijken en het dempen van sloten, wat gevolgen had, zoals natte kelders bij huizen die boven oude afvoerroutes zijn gebouwd. Daarnaast dateert de Tiendweg al uit 1100 en krijgt daardoor bijzondere historische waarde, wat bij toekomstige bouw- en inrichtingsplannen in acht moet worden genomen.

Volgens Cuijpers is veel historisch landschap bij ruilverkavelingen verloren gegaan en kan dat niet worden teruggebracht. Daarom benadrukt hij het belang van zijn onderzoek om toekomstige ingrepen te voorkomen die het erfgoed en het landschap irreversibel schaden. Zijn bevindingen bieden waardevolle inzichten voor stedenbouwkundigen en beleidsmakers die betrokken zijn bij ruimtelijke ordening en cultuurhistorisch behoud.