Onteigenen en onderhandelingen, dit kunnen bewoners van Moerdijk verwachten
In dit artikel:
Inwoners van het dorp Moerdijk staan voor de dreiging dat hun woonkern moet wijken voor drie grote energiecentrales; de gemeente maakte die voorgenomen ingreep dinsdag bekend. Voordat er daadwerkelijk gesloopt kan worden, moeten honderden bewoners elders worden gehuisvest en worden procedurale stappen doorlopen. Advocaat en hoogleraar onteigeningsrecht Jacques Sluysmans verklaart dat dit geen ondenkbaar proces is — complete wijken in Den Haag en Rotterdam gingen hem al voor — maar dat een heel dorp van ruim duizend inwoners een uitzonderlijk ingewikkelde opgave is.
De belangrijkste juridische fase om het besluit nog tegen te houden is het bestemmingsplan; bezwaren daartegen worden behandeld bij de Raad van State. Alleen formele juridische obstakels — bijvoorbeeld stikstofuitstoot of plotseling ontdekte beschermde diersoorten — kunnen het plan mogelijk blokkeren. Politieke afwegingen van de gemeenteraad, zoals het zwaarder wegen van industrie boven dorpbehoud, zullen rechters doorgaans niet herroepen.
Als het bestemmingsplan doorgaat start het minnelijk overleg: keukentafelgesprekken tussen gemeente en bewoners om tot een akkoord te komen. Doel is dat bewoners geen financiële schade lijden; vergoeding omvat niet alleen marktwaarde van de woning, maar ook verhuis- en advieskosten. "De wet denkt mee met de burger", aldus Sluysmans: ook kosten voor juridisch of taxatieadvies behoren vergoed te worden omdat inwoners zelden zo'n procedure doormaken.
Soms eindigen onderhandelingen in een onteigeningsprocedure bij de rechter, maar dan draait het meestal nog alleen om de hoogte van de vergoeding; in de afgelopen honderd jaar is het zelden voorgekomen dat zo’n plan op dat punt alsnog werd tegengehouden. Veel bewoners kiezen uiteindelijk voor een praktische regeling om verder te kunnen met hun leven. Suggesties om verlies van gemeenschap of cultuur juridisch mee te laten wegen worden door Sluysmans als niet realistisch beschouwd; zulke belangen leveren doorgaans geen succes in de rechtszaal, al kan de gemeente uit coulance iets extra’s bieden.