Provincie stemt dag na dreigbrieven in met vernieuwde stikstofmaatregelen
In dit artikel:
Een meerderheid van Provinciale Staten heeft vrijdag in Den Bosch ingestemd met een herziening van het provinciale stikstofbeleid. Kern van het plan van Gedeputeerde Staten is dat veehouders zonder vergunning verouderde stallen mogen verduurzamen en zelf stapsgewijs naar een persoonlijk stikstofdoel werken. De provincie stelt daarvoor een ‘menukaart’ op met maatregelen gebaseerd op wetenschappelijke consensus — denk aan innovatieve systemen, voer- en stalmaatregelen, natuurinclusieve werkwijzen en minder dieren — waaruit boeren kunnen kiezen. De menukaart moet elk halfjaar worden uitgebreid.
De besluitvorming verliep ondanks onvrede onder meerdere partijen: Gedeputeerde Staten slaagden er niet in alle bezwaren weg te nemen, maar haalden toch een meerderheid. Boerenprotesten bij het provinciehuis waren zichtbaar; er waren felle woorden, twee vuurwerkexplosies en geluidsoverlast, maar de bijeenkomst bleef relatief rustig. Een deel van de aanwezige boeren is principieel tegen stikstof- en natuurbeleid en noemt de plannen juridisch onzeker en financieel problematisch, onder meer omdat zij vrezen geen extra dieren te mogen nemen om investeringen te betalen.
De sfeer werd extra beladen door intimidatiepogingen vanuit de radicale boerengroep Farmer’s Defence Force (FDF). Statenleden van coalitiepartijen kregen de dag voor het debat via een deurwaarder brieven waarin werd gesteld dat zij bij een voorstemming medeplichtig zouden zijn aan een strafbaar feit; deurwaarders noemden die bewering onzin. Alle partijen behalve Forum voor Democratie veroordeelden de actie. Tijdens het debat trad FDF-voorman Mark van den Oever op; leden van GroenLinks, PvdA, SP, D66, Partij voor de Dieren en Volt verlieten daarop de zaal.
Een belangrijke praktische vraag is financiering en juridische zekerheid. De Nederlandse Vereniging van Banken heeft aangegeven geen leningen te willen verstrekken zonder juridische zekerheden in de vorm van een vergunning. Dat is problematisch nu juist wordt besloten dat voor verduurzaming geen vergunning meer nodig is. Gedeputeerde Wilma Dirken gaf aan dat volledige juridische zekerheid niet garandeerbaar is — provincies kunnen niet om advies vragen bij de hoogste bestuursrechter — maar dat juridisch advies vertrouwen geeft in de houdbaarheid van het systeem. De provincie heeft de banken opnieuw om advies gevraagd. Onderzoek wijst verder uit dat boeren gemiddeld gezien deels eigen middelen beschikbaar hebben om verduurzamingsinvesteringen te bekostigen.
Veehouders moeten vóór 1 juli 2026 — in het publieke debat bekend als de ‘staldeadline’ — aangeven hoe zij aan hun stikstofopdracht gaan voldoen. Rechts-populistische partijen zoals BBB, PVV en CDA pleitten opnieuw voor uitstel van die deadline; tegenstanders van uitstel wezen erop dat de noodzaak tot verduurzaming al lang bekend is en dat uitstel het risico vergroot dat vergunningen uiteindelijk door rechterlijke uitspraken en belangenorganisaties worden bepaald.
Kort samengevat kiest de provincie voor een meer keuzevrij model waarbij boeren maatwerk kunnen toepassen om emissies te reduceren, terwijl politieke en juridische onzekerheden, de rol van banken en financierbaarheid nog onderwerp van debat blijven. De meerderheid achtte actie wenselijk zolang landelijke stikstofmaatregelen uit Den Haag uitblijven.