Van cel naar kliniek: hoe de PI Vught gedetineerden klaarstoomt voor TBS
In dit artikel:
In de Penitentiaire Inrichting (PI) Vught draait sinds 2017 een unieke prepassantenafdeling die gedetineerden voorbereidt op het TBS-traject dat volgt op hun gevangenisstraf. De afdeling ontstond na aanbevelingen van een landelijke commissie die onderzocht hoe de totale duur en de overgang naar TBS-klinieken verkort en verbeterd konden worden. Directeur Zorg en Behandeling Niki Kuin, behandelcoördinator Mariska en forensisch therapeutisch medewerker Paul schetsen hoe die voorbereiding in de praktijk verloopt.
De afdeling is de enige in Nederland en telt achttien bedden verdeeld over twee afdelingen. Patiënten komen er in de laatste fase van hun straf — doorgaans tussen een half en een heel jaar voor vrijlating — en hebben een opgelegde TBS-maatregel. Doel is tweeledig: de gedetineerde laten wennen aan het behandelklimaat van een TBS-kliniek en de ontvangst door de kliniek vergemakkelijken.
Het dagprogramma is gericht op structuur en behandeling: celdeuren gaan ’s ochtends open om 07.30 uur, medicatie wordt verstrekt waar nodig en er zijn therapie-, sport-, bibliotheek- en recreatiemomenten. Tussen 12.00 en 14.00 uur is ‘bloktijd’, wanneer patiënten verplicht in hun cel blijven; die periode wordt gebruikt voor overleg over behandelplannen en onderlinge intervisie van medewerkers. Medewerkers merken dat veel gedetineerden moeten wennen aan de grotere vrijheden en aan gesprekken over hun delict en de maatschappelijke gevolgen daarvan.
Knelpunt is capaciteit: achttien plaatsen zijn weinig in verhouding tot het aantal opgelegde TBS-maatregelen, waardoor wachttijden in gevangenissen toenemen. Uitbreiding is lastig door personeelstekorten en omdat zo’n beslissing landelijk moet worden genomen. Extra context: TBS (terbeschikkingstelling) is een juridische maatregel voor forensische behandeling van mensen die een ernstig delict pleegden en psychiatrische zorg nodig hebben; de Vught-afdeling fungeert dus als overgangsbrug tussen straf- en zorgsetting.