Wat Jan zag op zijn tomatenplant, is niet best volgens Frans
In dit artikel:
Elke week verschijnt er een nieuwe Stuifmail-podcast; deze aflevering beantwoordt drie vragen van luisteraars over beestjes en paddenstoelen.
Op 17 september ontdekte Jan van Riet kleine beestjes in zijn tomatenplant. Het gaat waarschijnlijk om nimfen van de zuidelijke groene schildwants, een invasieve Wants die oorspronkelijk uit Afrika komt en sinds 2006 ook in Nederland is gemeld. Omdat wantsen geen volledige gedaantewisseling ondergaan, zien de nimfen er sterk anders uit dan de volwassen dieren, wat identificatie lastig maakt. De soort voedt zich met plantensappen, met voorkeur voor jonge delen, vruchten en groeipunten. Met hun steeksnuit prikken ze en brengen ze giftig speeksel in planten, wat verkleuring, misvormde vruchten en verwelking kan veroorzaken — nadelig voor moestuinders en telers. De soort wordt regelmatig met planten en goederen uit Zuid-Europa meegevoerd; nimfen zijn sinds 2013 op enkele plekken buiten en in kassen waargenomen.
Op 13 september fotografeerde Jos Roeken langs de Moezel (Duitsland) een naaktslak met een gelachtige klont aan de achterzijde. Dat bleek geen vreemde parasiet maar gewoon achtergebleven slijm: slakken produceren een slijmspoor om te kruipen en om elkaar te vinden (bijvoorbeeld voor paring). Bij sommige soorten hoopt een restje slijm zich op de staartpunt op; de slak schuift eroverheen en vaak eet ze dat stukje later zelf weer op.
Op 7 september zag Yvonne in de tuin van haar moeder een ogenschijnlijk harde zwam. Die werd geïdentificeerd als de harslakzwam (Hapalopilus-achtige); vruchtlichamen verschijnen vooral aan de voet van levende bomen of op oude stronken, vaak op zandgronden en langs wegen. Typische gastbomen zijn zomereiken, Amerikaanse eiken, tamme kastanjes, iepen en platanen (daar hoger aan de stam). Jonge exemplaren zijn wit of geel met een duidelijke gele rand, ouder wordend gaan ze glanzend bruinrood en laten de bruinige sporen als een 'cacaolaagje' op de hoed zien. Harslakzwammen zijn taai en niet geschikt als voedsel, maar worden in sommige traditionele geneeswijzen gebruikt vanwege vermoedelijke antibacteriële, antivirale en antitumoreigenschappen; in Burkina Faso kent men toepassingen tegen hartklachten.
Kortom: herkenning van nimfen en vruchtlichamen is cruciaal voor tuinders en natuurliefhebbers — invasieve schildwantsen kunnen schade geven aan gewassen, slijmsporen verklaren ogenschijnlijk vreemde structuren bij slakken, en de harslakzwam is een opvallende, niet-eetbare houtparasiet met een geschiedenis in traditionele remedies.